بازي را جدي نمي گيريم!

گفت وگوي جام جم با يك كارشناس بازي هاي رايانه اي پيرامون نظارت بر اين عرصه

هفته گذشته بود كه حجت الاسلام پژمان فر در صحن علني مجلس، با نام بردن از بازي GTA سوالاتي از وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در باب نظارت بر بازي هاي رايانه اي مطرح كرد و از وضعيت اين بازي ها در جامعه ابراز نگراني كرد. به همين بهانه سراغ مهدي جعفري، رئيس مركز توليد و نشر ديجيتال انقلاب اسلامي و كارشناس بازي هاي رايانه اي رفتيم و پيرامون بازي GTA و به طور كلي فضاي بازي هاي رايانه اي در كشور از او سوالاتي پرسيديم كه در ادامه مي خوانيد.

هفته گذشته يكي از اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي در صحن علني مجلس درباره بازي هاي رايانه اي بخصوص GTA به وزير ارشاد تذكر داده و از او سوالاتي پرسيده اند. جدا از اين كه اين بازي مخاطب دارد، اما مي خواهم شما براي خوانندگان درباره اين بازي و دليلي كه به آن در صحن علني مجلس اشاره شده توضيح دهيد.

اطلاع دقيقي كه در مجلس درباره اين بازي افتاده ندارم، ولي خود بازي ترويج و تبليغ آزادي بي قيد و بند را مي كند. يعني هركسي هرچيزي را كه اراده كند مي تواند بدون زحمت و فقط با زور و جار و جنجال به دست بياورد و خيلي مسائل ديگر كه جاي گفتن آن نيست.

بعضي از دوستان فهم غلطي نسبت به فضاي بازي هاي رايانه اي دارند و مي گويند ما بخش هاي نامناسب آن را سانسور مي كنيم، مثلا كلوب هاي شبانه يا تصاويري كه حاوي پيام غيراخلاقي است را حذف مي كنيم، تا بتوانيم آن را در داخل عرضه كنيم. در حالي كه اصل قصه اين نيست بلكه در اين بازي به نوجوان آموزش داده مي شود كه آزادي بي قيد و بند چيست و چطور به دست مي آيد و مي تواند چه لذتي داشته باشد كه هركار دلمان خواست بكنيم و آزاد باشيم.

اين برداشت من از اين بازي است كه در اين حوزه مشغول هستم و از جزئياتي كه از سوي حجت الاسلام پژمان فر در مجلس مطرح شده باخبر نيستم، ولي حدس مي زنم ملاحظه ايشان هم حول چنين موضوعي بوده و خب GTA چنين فضايي را ترويج مي كند.

اساسا بنياد ملي بازي هاي رايانه اي هم مدتي است نظارت بر محتواي بازي ها را رها كرده و خب اتفاقي هم نمي افتد و جريان ناظر قدرتمند و اثرگذاري را در مناسبات بازي هاي رايانه اي در كشور نمي بينم. آنقدر كه كافه بازار روي محتواي بازي هاي موبايلي اشراف دارد بنياد ندارد و فكر مي كنم امروز كافه بازار، بنياد ملي بازي هاي رايانه اي است نه بنياد! چون بيشتر اشراف دارد و بيشتر كنترل مي كند.

يعني بر اين باوريد كه نظارت كافه بازار بيشتر از بنياد است؟

بله. مي توانيد امتحان كنيد. شما براي دريافت يك بازي به بنياد و كافه بازار مراجعه كنيد. متوجه مي شويد كافه بازار دقت بيشتري دارد. كافه بازار ارزيابي محتوايي و فني مي كند و مي گويد براي انتشار بايد اين ملاحظات را رعايت كني حالا به هرجا هم مي خواهي رو بزني، بزن ولي من از اين خطوط عقب نمي روم، اما بنياد اين نظارت ضعيف تر است.

حالا ديد اين دوستان چيست كه مثلا مي خواهند دگرانديشان را هم در كنار خود داشته باشند، من خيلي متوجه نمي شوم ولي متوجه مي شوم كه نظارت در دوره كنوني خيلي ضعيف تر از دوره قبلي بنياد پيگيري مي شود، به هر حال دوره قبلي بنياد سخت تر بود. از طرفي بايد اذعان كرد كه سرعت پيشرفت فناوري در حوزه بازي نبايد ناديده گرفته شود و به نسبت اين پيشرفت ظرفيت اين بنياد افزايش پيدا نكرده و همان بنيادي را مي بينيم كه همان موقع ديده ايم و اين نكته را بايد مدنظر داشت. بخشي از ماجرا نگاه ايدئولوژيك دوستان بنياد است، ولي به نسبت پيشرفت و توسعه بازي ها و توليدكننده هاي بازي رشد چشمگيري داشته ايم، ولي ظرفيت زيرساختي و اعتباري و مديريتي تغييري نكرده و با همان ظرفيت امروز مشغول فعاليت است و خب مي تواند عاملي براي در رفتن كار از دست بنياد باشد.
در صحبت هاي شما اشاره شد كه در دوره قبلي بنياد، مي خواهم بدانم اين دوره قبلي مربوط به دولت قبل از دوره يازدهم و دوازدهم است يا منظور دوره مديريتي قبل از آقاي كريمي قدوسي است؟

كلا دو مدير بنياد بيشتر نداشته كه آقاي كريمي قدوسي دومين مدير اين بنياد است. منظور من از دوره قبل دوره آقاي مينايي است كه در دولت قبل از دولت يازدهم بوده است كه البته انتقاد هم به همان دوره زياد بوده است.
من به اين خاطر پرسيدم كه مبادا برداشت سياسي شود.

اتفاقا خواهش مي كنم به هيچ وجه سياسي نشود. بحث من يك بحث فني و در واقع فرهنگي است. نوع نگاهي كه در بنياد ملي بازي هاي رايانه اي به بازي ها وجود دارد و تمركز بر مسائل ديگر بيشتر است تا مساله محتوا در بازي ها و عدم افزايش زيرساخت و منابع اعتباري به نسبت رشد توسعه دهنده ها و فناوري در ايران و نسبت به ذائقه كاربران ايراني چون غالب بازي كننده هاي ايراني به سمت بازي هاي موبايلي گرايش پيدا كرده است و از طرف ديگر توسعه دهنده هاي داخلي به بازي هاي موبايلي اقبال بيشتري نشان مي دهند، زيرا بازخوردهاي مالي بيشتري دارد. از ديگر سو به خاطر نبودن حد و مرز در اين هجمه وسيع بازي هاي موبايلي خارجي كه ذائقه بازي كننده هاي ما را عوض كرده كه به همين خاطر بنياد قافيه را باخته و نمي تواند مديريت كند.

دو هفته قبل بنياد ملي بازي هاي رايانه اي آماري در مورد بازي هاي رايانه اي در سطح شهر تهران منتشر كرد كه بخشي از آن به ميزان درآمد اين عرصه اشاره دارد كه نشان مي دهد اين عرصه بيش از صد ميليارد بيشتر از سينماي ايران در سال 96 درآمد داشته است. حالا كه چنين ظرفيتي وجود دارد، چرا بخش دولتي در شرايطي كه بخش خصوصي بنيه زيادي ندارد از توليد بازي هايي كه ذائقه مخاطب ايراني را تامين مي كند، حمايت نمي كند؟

چند مدير طراز اول در كشور مي شناسيد كه نسبت به بازي ها اشراف داشته باشند؟ بزرگ ترين مساله ما اين است كه مديران ما مدير نيستند و شايد بايد گفت آنها در حوزه تحصصي مديريت نكرده اند. فرهنگ مديريت فرهنگي در ميان مديران ما نيست. متاسفانه عبارت Game هم برگردان فارسي آن مي شود «بازي» و عمده مديران ما هم كه در اين عرصه فعال هستند از آن با عنوان سرگرمي ياد مي كنند و آن را حوزه اي براي كودكان تلقي مي كنند. بازي را جدي نمي گيريم. هفت سال است اين حرف را تكرار مي كنم و هردفعه هم برخي مي گويند باز جعفري دارد حرف هاي تكراري مي زند.
رهبر انقلاب هم در اين موضوع واكنش نشان دادند.

ما بايد سرمان را پايين بيندازيم كه ايشان درباره عروسك ها، بازي ها و شخصيت بازي ها صحبت كردند و فقط مانده ايشان بفرمايند ما چه بازي بايد توليد كنيم. ما بايد خجالت بكشيم، نبايد آنقدر منفعل باشيم كه ايشان بيايند از خودشان مايه بگذارند و جزئيات را اعلام كنند.

متاسفانه مديري كه از لحاظ اختيارات و منابع بتواند دست به چنين كاري بزند به ندرت داريم. كساني را داريم كه اين فضا را مي فهمند، ولي دستشان به جايي نمي رسد و كاري از دستشان بر نمي آيد. من بر اين باورم كه بازي «هنر، صنعت و رسانه» است و خب در ايران اين سه جنبه رعايت نمي شود. فضاي بازي در كشور به دليل اين كه از سوي مديران فرهنگي جدي گرفته نمي شود و بين حوزه فرهنگي، فضاي مجازي و فناوري اطلاعات و ارتباطات گير كرده، باعث شده تكليف آن روشن نشود.

خب در اين شرايط چه توقعي داريد كه اين فضا سر و سامان بگيرد. بازي هاي خارجي عوارض و ماليات نمي دهند و در كشورمان درآمد هم كسب مي كنند و نظارت و كنترل هم نمي شوند و بازي هاي رايانه اي ايراني هم كه وضعيتشان روشن است.

بازي هاي آنلاين بخصوص GTA آنلاين كه بخشي از پهناي باند اينترنت را به خود اختصاص مي دهد و درآمدزايي مي كند از اين طريق، تا حدودي ابر داده هاي ما را هم با خود بيرون مي برد و خب چرا هيچ تمهيدي براي اين موضوع صورت نمي گيرد؟ و چرا نظارتي روي اينها نيست؟

چون جنبه سرگرمي آن بر ديگر جنبه هاي آن غالب است كه خب اين ظاهر ماجراست و خب آقاي پژمان فر خط شكني كرده و در مجلس به اين بازي اشاره كرده و بايد اين حركت را ارج نهاد، زيرا يك نماينده مجلس شجاعت و جسارت به خرج داده كه با ذكر نام يك بازي، اين موضوع را فرياد زده و هشدار داده و از رسانه اي كه اين موضوع را دنبال كرده هم بايد تقدير كرد كه حساسيت داشتيد، حالا بايد رسانه ها اين هشدار را تكرار كنند تا مسوولان نسبت به آن حساس شوند و شاخك هاي آنها تكان بخورند. اين بازي ها از نظر امنيتي، فرهنگي و خانوادگي براي كشور ما خطرناك است.

چند سال پيش گمان مي كنم سال 2013 بود كه يك بازي آنلاين ايراني مقام اول را كسب كرد. يكي از مقامات نظامي رژيم اشغالگر قدس صحبت كرد و گفت همان قدر كه دستيابي به فناوري هسته اي خطرناك است رسيدنش به فناوري توليد بازي آنلاين هم خطرناك است. اين حرف چه معنايي دارد؟ اين سخن بحث فرهنگي، اقتصادي، امنيتي و… دارد. بحث بازي هاي آنلاين جدا از موضوعات اقتصادي و فرهنگي بحث امنيتي هم دارد.

بحران ديگري هم در كشور ما وجود دارد. آن هم موضوع بومي كردن بازي هاي رايانه اي است كه اين هم نظارتي رويش انجام نمي شود. هركسي در هرجايي در اين مملكت مي تواند يك بازي خارجي را وارد مي كند و بدون در نظر گرفتن مسائل اجتماعي و فرهنگي ما، يك بازي را بومي و با تبليغات فراوان آن را عرضه مي كند.
مجوز هم كه يك هولوگرام است.

آن را هم كه با رايزني يا روابط مي تواند بگيرد. همه اينها را اگر كنار هم بگذاريم به اين مي رسيم كه بنياد ملي بازي هاي رايانه اي استراتژي ندارد.
اين به اين خاطر نيست كه كسي مطالبه اي از اين بنياد ندارد؟ نهادهاي نظارتي توجهي به اين بنياد ندارند.

اگر مطالبه اي وجود داشته باشد بايد پرسيد سند چشم اندازت كجاست؟ استراتژي ات چيست؟ راهبرد بلند مدت و ميان مدت داري؟ در كجاي نقشه فرهنگي جمهوري اسلامي نقش آفريني مي كني؟ معلوم هست چه مي كني؟ مشخص نيست. همه اينها نشان دهنده چيست، وقتي مي بينيم اوضاع اين طوري است چه چيزي به ذهن مي آيد؟

يك توليد كننده، يك بازي در فضاي اساطيري توليد مي كند. بنياد حمايت مي كند، يك توليد كننده ديگر يك بازي در زمينه اوهام و خيالات توليد مي كند باز هم حمايت مي كند و هر بازي اي توليد مي شود حمايت مي كند. بالاخره بايد تكليفت روشن باشد، اصلا بازيسازها نمي دانند تو چه از آنها مي خواهي و هركس هرچيز دلش بخواهد توليد مي كند و حمايت مي شود. در اين حوزه درد و حرف زياد است و خب تمام نمي شود.

اتومبيل دزدي با چاشني خشونت

كمپاني راك استار از ابتداي عرضه بازي ها براي كنسول Playstation 1 با بازي Grand Theft Aoto ظاهر شد كه در آن زمان بسيار تعجب همگان را در پي داشت. بازي به دزدي ماشين هاي گران قيمت مي پرداخت، كه به دليل جهان باز بودن بازي و طراحي خيابان ها و ماشين ها مختلف بسيار پر جزئيات از كار در آمده بود. به مرور با آمدن GTA2 ، داستاني جذاب تر و ماموريت هاي متنوع تري به بازي اضافه شد. با آمدن GTA3 و نسخه هاي مكمل آن هم بازي همه گير شد و در آنچه يك استوديوي بازي نياز دارد، براي اين بازي اتفاق افتاد و سود بسيار بالايي نصيب كمپاني راك استار شد. اين اتفاقات باعث شد تا راك استار، هزينه و زمان بيشتري را براي بازي جديد بگذارد و با وسواس بيشتري نسخه چهارم را طراحي كند. در نسخه چهارم ما با شخصيتي روسي به نام نيكو بليك (Niko Belick) مواجه مي شويم كه تحولش را در مسير تبديل شدن به يك خلافكار و قاتل حرفه اي مي بينيم. او از ابتداي ورودش به شهر و ارتباط با خويشاوندانش چندان اهل خلاف نيست و محيط فاسد پيرامونش او را وادار به ورود به اين حيطه مي كند. او كه براي يافتن شغلي به اين شهر سفر كرده با رفت و آمد با اطرافيان، آشنايان و دوستانش به اين مسير كشيده مي شود.

انداختن مشكلات به گردن بقيه: محتواي داستان اين نسخه دزدي بزرگ اتومبيل بيانگر اين است كه اگر محيط و فضاي اين كشور اين گونه شده به دليل ورود افراد ديگري از ديگر كشورهاست و اگر فرد ديگري هم وارد آن كشور شود هم به مشكلات آنها گرفتار خواهد شد و كساني كه در اين كشور خلافكار هستند و دست به جنايت مي زنند از ساير كشورها هستند.

خون و خشونت: خشونت، كشتار و خونريزي در نسخه چهارم بازي دزدي بزرگ اتومبيل خيلي بيشتر از قبل شده است. زير گرفتن مردم و عابران پياده با اتومبيل و كشتن مردم به روش هاي مختلف كه تنها برخي از مصاديق خشونت بي پروا در بازي است.

شوخي هاي مختص بزرگسال و صحنه هاي ج ن سي: سري دزدي بزرگ اتومبيل اصرار زيادي به كاربردن كلمات و جملات نامناسب در بازي و نيز رفتار و صحنه هاي جنسي به قصد نمايش دادن واقعيت جامعه آمريكا دارد كه موجب نامناسب بودن اين بازي براي سنين نوجوانان شده است.

روزنامه جام جم، شماره 5229 به تاريخ 26/7/97، صفحه 7 (رسانه (شبكه))

نويسنده: حسام آبنوس، مهدي جعفري*

*رئيس مركز توليد و نشر ديجيتال انقلاب اسلامي و كارشناس بازي هاي رايانه اي

http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/3486587254152255127